بهترین زمان یا فصل کاشت درخت و گیاهان فضای سبز
از مهم‌ترین اصول کاشت نهال و گیاهان چه در طراحی فضای سبز و چه با اهداف دیگر، رعایت زمان مناسب کاشت است زیرا گیاه در زمان مناسبی کاشته نشود، رشد مورد انتظار را نداشته و حتی احتمال خشکیدن کامل آن وجود دارد. همیشه گیاهان در هنگام انتقال از یک عرصه به عرصه دیگر دچار تنش و ضعف قابل توجهی شده و تا هنگام انطباق پذیری با شرایط جدید نیازمند احتیاط و مراقبت خاص هستند. علت این تنش آسیب به ریشه، تغییر شرایط خاک و شرایط آب و هوایی و میزان آبیاری است. زیرا گیاه با قرار گرفتن طولانی در خاک و آب و هوای معین و تناوب آبیاری خاص شروع به انطباق با این شرایط می‌کند و هنگام جابجایی همه این شرایط تغییر می‌کند.
چرا پاییز؟
از منظر یک کارشناس طراحی فضای سبز، بهترین فصل کاشت گیاهان فضای سبز که از گلدان به زمین منتقل می‌شوند در مناطق گرم و معتدل و نیمه سردسیر، مهر و آبان است تا قبل از فصل یخبندان در مناطقی که یخبندان زمستانه رایج باشد. موارد زیر از علل این است که پاییز بهترین زمان خرید و کاشت گیاهان برای فضای سبز شماست:
- در پاییز هوا گرم نیست. گرما یکی از علل اصلی وارد آمدن تنش به گیاه پس از انتقال و خشک شدن درصد قابل توجهی از گیاهان انتقال یافته است.
- در پاییز رطوبت بالاست و گیاه هیچ گاه با تشنگی مواجه نمی‌شود. تشنگی گیاه همزمان با تنش ناشی از جابجایی به شدت بر احتمال خشک شدن گیاه جابجا شده می‌افزاید.
- پاییز فصلی است که رشد اندام هوایی گیاه کاملا متوقف می‌شود و به عکس، ریشه گیاه یا درخت بیشترین رشد را در این فصل دارد. بنابراین این تصور عمومی که گیاه در پاییز و زمستان به خواب می‌رود در مناطق معتدل و نیمه سرد غلط است مگر در شرایط یخبندان در مناطق سردسیر که مدت قابل توجهی دمای هوا در شرایط سرمای شدید قرار می‌گیرد.
- رشد سریع ریشه در پاییز، به گیاه فرصت می‌دهد تا بهار با خاک و شرایط جدید منطبق شود و در بهار خیلی بیشتر از گیاهانی رشد خواهند داشت که در اسفند کاشته شده باشند. بنابراین هر چه زمان کشت با بهار فاصله بیشتری داشته باشد گیاه قوی‌تر و بانشاط‌تر و با رشد بیشتر در بهار خواهیم داشت. البته اگر در پاییز اقدام نکردید و (در مناطق سردسیر که دوره یخبندان یا سرمای شدید دارند) به سرمای شدید رسیدید، در آن دوره نباید به کاشت گیاه و درخت اقدام کرد. در صورتی که چنین شرایطی نزدیک است کاشت را به بعد از یخبندان موکول کنید.
زمستان در چه مواردی مناسب است؟
بنابراین اگر از برخی رسانه‌ها و در برخی سایت‌ها شنیدید اسفندماه بهترین فصل کاشت گیاهان است از نظر تخصص و در حوزه طراحی فضای سبز صحیح نیست. گیاهانی که مدتی در گلدان دوره انطباق پذیرش و ریشه پر کردن را گذارنده باشند باید در پاییز به زمین منتقل شوند. زمستان تنها برای انتهال نهال از خزانه به زمین اصلی یا گلدان مناسب است. زیرا چنین انتقالی نسبت به مورد قبل تنش بیشتری به گیاه وارد می‌کند و لازم است در زمان خواب نهال صورت گیرد.
به طور کلی در پرورش درختان و و درختچه‌ها در حوزه طراحی فضای سبز ابتدا در اغاز فصل پاییز یا بهار بذر کاری می‌کنند تا نهال شود؛ سپس در انتهای زمستان سال بعد که نهال‌ها به رشد کافی رسیدند از زمین درآورده و به زمین اصلی منتقل می‌شود. چون درخت خواب است و کمتر آسیب می‌بیند.
اما برای آنکه در باقی فصل‌ها هم بتوان آن را کشت کرد نهال‌ها را باز هم در ماه آخر فصل زمستان به گلدان منتقل می‌کنند تا در گلدان ریشه پر کند تا بتواند تنش‌های ناشی از انتقال را تحمل کند. در گلدان ریشه در فضای محدودی متراکم می‌شود و هنگام انتقال مجبور نخواهیم شد بخشی از بهترین بخش‌های ریشه یعنی بخش‌های انتهایی و بلند آن را قطع کنیم. در انتقال نهال از خزانه و زمین به دلیل قطع بخشی از ریشه‌ها تنش بیشتری به آن وارد می‌شود.
 | حتما بخوانید: شیوه‌های کاشت و نگهداری و علت خشک شدن سرو لاوسون |
چرا نهال‌ها به گلدان منتقل می‌شوند؟
در واقع با انتقال نهال به گلدان می‌توان نهال‌ها را در تمام فصول کشت کرد و چنانچه بخواهیم نهال بزرگتر داشته باشیم برای فروش بهتر در زمستان بعد به گلدان بزرگتر منتقل می‌کنیم و می‌گذاریم یک سال دیگر در گلدان بماند. باز اگر نهال بزرگتر بخواهیم می‌توان به گلدان بزرگتر منتقل کرد و یک سال دیگر منتظر ماند. این عمل گاه تا ۱۰ الی ۲۰ سال تکرار می‌شود و چنین نهال‌هایی به دلیل ریشه بسیار پر و متراکمی که پیدا می‌کنند پس از کاشت در زمین رشد بسیار سریع و با نشاطی خواهند داشت. اگرچه با نگهداری آنها برای مدت طولانی در گلدان بخش بیرونی و شاخسار خیلی سرحال و با نشاطی ندارند. به عکس، نهال‌هایی که ظاهر خیلی بانشاط دارند احتمالا تازه به گلدان منتقل شده‌اند و در صورت انتقال به زمین احتمال تنش گرفتن و خشک شدن آنها بالاست. در صورتی که خشک نشوند هم بخشی از برگ‌ها می‌ریزد و شاخسار آنها ضعیف شده و رشد سریعی نخواهند داشت.
خلاصه اینکه نهال‌های گلدانی یا ریشه پر را چنانچه در ابتدای پاییز ـ یعنی فصل رشد ریشه‌ها ـ بکاریم ریشه‌های متراکم آن به سرعت در زمین باز می‌شود و در فصل بهار همه انرژی و ظرفیت خود را بر رشد شاخسارها و در درختان مثمر بر میوه‌دهی متمرکز می‌کند. در حالی که اگر نهالی در انتهای زمستان یا در ابتدای فصل بهار کاشته شود باید تا پاییز بعد که فصل رشد ریشه است صبر کنیم تا ریشه‌ها باز شده و با خاک منطبق شوند و در بهار فصل بعد رشد شاخسارها را خواهیم داشت.
 | حتما بخوانید : نگهداری از فضای سبز در هر فصل |
کاشت گیاه در بهار
وقتی نهال یا گیاه را می‌کارید در ماه‌های اول پس از کاشت کارهای زیادی برای خود دارد: اول باید ریشه آن در خاک جدید نفوذ کند و گسترش یابد تا بتواند مواد و آب را جذب کند، و باید برگ‌ها را رشد دهد تا برای جذب انرژی در بهار و تابستان و رشد خود از آنها استفاده کند. این دو کار انرژی زیادی می‌طلبد و انجام آنها با هم برای گیاه ممکن نیست. به خصوص اینکه بدون گسترش و رشد ریشه‌ها هیچ رشدی را در شاخسار و اندام هوایی نخواهیم داشت. بلکه کمی تنش و ریزش برگ‌ها در آن مشاهده خواهد شد تا ریشه‌ها با خاک جدید منطبق شوند.
بنابراین آنها را در طول سال تقسیم می‌کند: بهار فصل رشد شاخسارها و پاییز فصل رشد ریشه‌ها است. با وجود این، اگر در بهار به فکر کاشت باغچه خود افتادید می‌توانید از گیاهان و نهال‌هایی که مطمئن هستید بیش از یک سال و ترجیحا چند سال در گلدان ریشه پر شده اند استفاده کنید و پس از کاشت هم مراقبت زیادی در آبیاری آن داشته باشید.
| نکات مربوط به بهترین زمان کاشت گیاه را در سایت شایعات باغبانی ببینید. |
نکات پس از کاشت
پس از جایابی درخت یا درختچه با توجه به طراحی فضای سبز خود نوبت به انتقال گیاه به خاک می‌رسد. در این مرحله باید دقت کنید که خاک گلدان چند ساعت پیش از انتقال مرطوب شده باشد به طوری که نه گل باشد و نه خشک و رطوبت آن به گونه ای باشد که مانع فروپاشی خاک گلدان در طول مسیر شود.
بلافاصله بعد از کاشت گیاه آن را آبیاری کنید و تا چند روز خاک را نمناک نگه دارید. با توجه به حساسیت گیاه در سال اول پس از انتقال تا یک سال مراقبت کنید که بسته به دمای هوا و فصل و منطقه مورد نظر پیش از آنکه عمق خاک که ریشه در آن قرار دارد کاملا خشک شود باید آبیاری صورت گیرد. به خصوص اگر گیاه در فصل بهار یا تابستان کاشته شده باشد حساسیت شدیدی به تشنگی داشته و حتی توصیه می‌شود قبل از کاشت گودال آن را پر از آب نماید و سپس نهال را درون آن بکارید و پس از کاشت هم تا اتمام فصل گرما آبیاری مداوم صورت گیرد. درختان و درختچه‌ها را می‌توان با استفاده از سیستم‌های آبیاری مختلف مانند غرقابی، قطره‌ای و زیر سطحی آبیاری کرد. اما باید توجه داشت طوقه درخت نباید خیلی خیس شود تا از بیماری آن جلوگیری شود.